سد کرخه بزرگترین سد ایران : کشور ایران با وسعت ۱۶۴۸۰۰۰ کیلومتر یکی از فلات های پهناور آسیا است حدود جنوبی آن خلیج فارس  و دریای عمان ، حد شمالی دریای خزر ، حد غربی آن کوههای زاگرس و حوزه اروند رود است که در شرق به کوههای پامیر محدود می باشد .
میانگین بارندگی سالانه کشور حدود ۲۵۰ میلیمتر است که کمتر از میانگین بارندگی آسیا و حدود یک سوم میانگین جهانی می باشد. تنوع اقلیمی ، شرایط توپوگرافی و جغرافیایی ، توزیع ناموزون مکانی و زمانی جریانهای سطحی در انطباق با نیازهای آبی و تغییرات شدید بین سالی از ویژگیهای هیدرولیکی بخش وسیعی از کشور محسوب می شود. از اینرو اصول مهندسی آبیاری از روزگاران پیشین مورد توجه ایرانیان قرار داشته ، تا جائی که به آن هنر آبیاری اطلاق می نموده اند . عظمت و اهمیت آبیاری در معتقدات مذهبی آداب و رسوم و سنتهای ایران جای والایی داشته است .
ایرانیان در صنعت سدسازی سابقه بسیار طولانی دارد یکی از قدیمی ترین سدهای قوسی جهان بنام سد کباری مشهور است که طول تاج آن ۵۵ متر و ارتفاع ۲۶ متر و فقط ۵ متر ضخامت دارد  و شعاع قوس آن ۳۸ متر می باشد که نشان دهنده توان اجرائی گذشتگان در ساخت سد قوسی است . برنامه های عمرانی گوناگون که با هدف توسعه اقتصادی اجتماعی کشور ، تاکنون تدوین گردیده است به طور اصولی جملگی دارای زیربنای متکی به توسعه منابع آب بوده اند . از این رو توسعه بهره برداری از منابع مختلف آب در اولویت نخست برنامه های مذکور قرار داشته و تامین آب عاملی برای دستیابی به آرمانهای رشد گردیده است رشدی که فقرزدایی ، قطع وابستگی ، ایجاد عدالت اجتماعی ، رفاه و سرافرازی را به ارمغان داشته است .
توسعه کشاورزی در ایران به عنوان یکی از اهرمهای پیشرفت اقتصادی همراه با عوامل مهمی چون افزایش جمعیت ، بالاتر رفتن سطح بهداشت محدودیت آب شیرین ، برداشت بیش از حد از آبهای زیر زمینی و سرانجام هجوم جبهه های آب شور به شیرین احداث سد های مخزنی را در اولویت کارهای عمرانی قرار می دهد . از جمله این سدهای بزرگ که با شیوه مدرن ساخته شده است سد کرخه می باشد که بطور خلاصه در زیر به آن پرداخته شده است .
رودخانه کرخه از مناطق میانی و جنوب غربی رشته کوههای زاگرس در نواحی غرب و شمال غرب کشور سرچشمه گرفته و پس از طی مسافتی در حدود ۹۰۰ کیلومتر در امتداد شمال به جنوب ، سرانجام در مرز مشترک ایران و عراق به مرداب هور العظیم می رسد رودخانه کرخه پس از رودخانه های کارون و دز سومین رودخانه بزرگ ایران از نقطه نظر آبدهی محسوب می شود .
حوزه آبریز رودخانه کرخه به وسعت حدود ۴۳ هزار کیلومتر مربع می باشد و شامل استانهای همدان و کرمانشاه و کردستان ایلام لرستان و خوزستان می باشد . سرشاخه های اصلی تشکیل دهنده رودخانه کرخه ، رودخانه های سیمره کشکان قره سو گاماسیاب و چرداول هستند .

سد کرخه ششمین سد طویل خاکی جهان و بزرگترین سد تاریخ ایران محسوب می شود . سد کرخه نخستین سد بزرگ با طراحی و اجرای داخلی و نخستین تجربه مدیریت پروژه کلان در صنعت سدسازی بوده است .سد مخزنی و نیروگاه برق آبی کرخه در فاصله ۲۴ کیلومتری شمال غرب اندیمشک در استان خوزستان احداث گردیده است . در احداث این سد قرارگاه خاتم الانبیاء وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ، شرکت های وابسته به وزارت نیرو و بیش از ۱۲۰ شرکت پیمانکاری و هشت شرکت مشاوره ای همکاری داشتند و ساخت آن نقش مهمی در ارتقای سطح دانش فنی و فن آوری صنعت سدسازی ایران داشته است .
معاون برنامه ریزی و هماهنگی شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران گفت : درآمد و منفعت سد کرخه ، مسجد سلیمان و کارون ۳ با فروش هر کیلو وات ساعت ۵ سنت سالانه حدود یک میلیارد دلار است .

● مشخصات بدنه سد

نوع : خاکی با هسته رسی
حجم کل بدنه سد : ۵/۳۲ میلیون مترمکعب
تراز تاج سد : ۲۳۴ متر از سطح دریا
ارتفاع سد از پی : ۱۲۷ متر
طول تاج سد : ۳۰۳۰ متر
عرض تاج سد : ۱۲ متر
حداکثر عرض سد در پی : ۱۱۰۰ متر
حجم مصالح پوسته : ۶/۱۹ میلیون مترمکعب
حجم مصالح هسته: ۶۵/۳ میلیون متر مکعب
حجم خاکبرداری بدنه و سرریز : ۱۵/۹ میلیون مترمکعب
شیب پوسته بالادست از رقوم ۲۳۴ تاج سد با شیب ۲۵/۲ : ۱ تا رقوم ۱۹۲ و در این رقوم برمی به عرض ۱۰ متر ایجاد و سپس با شیب ۲۵/۲: ۱ تا رقوم ۱۶۳ و در این رقوم برمی بطول ۳۰ متر و سپس با شیب ۵/۲ : ۱ که شیب پوسته بالادست فرازبند می باشد به پی می رسد. (قابل ذکر است که پوسته بالادست از رقوم ۲۳۴ تا رقوم ۱۹۲ دارای پوشش ریپ راپ و از رقوم ۱۹۲ تا ۱۶۳ و همچنین تا رقوم ۱۴۰ دارای پوشش خاک سیمان میباشد)
شیب پوسته پایین دست بدنه در مقطع عرضی کیلومتر ۴۰۰+۱ از رقوم ۲۳۴ تاج سد با شیب ۸/۱ : ۱ تا رقوم ۲۰۰ و در همین رقوم برمی به عرض ۵ متر سپس با همین شیب تا رقوم ۱۷۰ به برمی به عرض ۸۴ متر و سپس با شیب ۸/۱:۱ تا رقوم ۱۶۰ و ۱۳۵ که بترتیب به دو برم به عرضهای ۱۴ و ۷۵ متر خواهد رسید و سپس تا انتهای پنجه بدنه سد با شیب ۱:۲ به رقوم ۱۱۶ می رسد.

سیستم انحراف آب ●

سیستم انحراف آب سد کرخه شامل یک آبراهه بتنی چهار دهانه (کالورت)، سازه های آبگیر ورودی، حوضچه آرامش انتهائی، پیش فرازبند، فراز بند و نشیب بند می باشد

● پیش فرازبند و فرازبند

به منظور ممانعت از تأثیر مستقیم آب در فصول سیلابی رودخانه در دوران اجرای بدنه اصلی سد، می بایست قسمتهای بالا دست و پائین دست محل اجرای سد توسط فرازبند و نشیب بند مسدود گردیده تا محوطه بین این دو خشک و سازه اصلی اجرا گردد. از آنجا که فرازبند سد کرخه نهایتا جزئی از بدنه اصلی سد خواهد شد، از یک پیش فراز بند استفاده شده است تا فرازبند نیز در محیط خشک و با مشخصات فنی مناسب اجرا گردد.
رقوم تاج پیش فرازبند ، برای سیلاب با دوره بازگشت ۲۰ ساله در دوره خشک، معادل دبی حداکثر ۸۶۰ مترمکعب در ثانیه، در تراز ۵/۱۲۲ متر از سطح دریا طراحی شده است.
طراحی فرازبند سیستم انحراف کرخه برای سیلاب با دوره بازگشت ۱۰۰ ساله (m3/s 7240) در رقوم ۱۶۳ بوده که در این رقوم بخشی از سیل ۱۰۰ ساله (حدود m3/s 3680) قادر به عبور از داخل گالریهای انحراف می باشد و باقیمانده آن در دریاچه فرازبند مستهلک میگردد

● مشخصات فرازبند

– طول : ۹۵۰ متر
– حجم بدنه : ۵/۴ میلیون متر مکعب
– عرض تاج : ۲۰ متر
– بیشترین عرض در پی: ۴۹۵ متر
– ارتفاع از کف رودخانه : ۵۲ متر
– حداکثر حجم ذخیره : ۴۳۳ میلیون مترمکعب

● نشیب بند

براساس منحنی دبی – اشل رودخانه برای دبی ۱۵۰ مترمکعب در ثانیه ، سطح آب در پایین دست نشیب بند در رقوم ۱۱۵ متر و برای دبی سیل ۴۵۷۰ مترمکعب در ثانیه سطح آب در رقوم ۵/۱۲۰ متر و بنا براین رقوم تاج نشیب بند ۵/۱۲۱ متر از سطح دریا در نظر قرار گرفته شده است.

● کالورت انحراف آب

عملیات انحراف آب از مسیر اولیه خود معمولا اولین اقدامی است که در پروژه های سد سازی به عمل می آید. در سد مخزنی کرخه برای انحراف آب، استفاده از یک آبراهه بتنی (کالورت)و چهار دهانه بهترین روش شناخته شده است. مشخصات این آبراهه بتنی به شرح ذیل میباشد:
– شکل: چهار دهانه با مقطع هشت ضلعی
– ابعاد هر دهانه : ۵/۱۰×۵ (ارتفاع × عرض) متر
– طول : ۷۹۰ متر (با احتساب سازه های ورودی و خروجی)
– نوع پوشش : بتن مسلح
– حجم خاکبرداری : حدود ۵/۱ میلیون مترمکعب
– حجم بتن مصرفی : ۲۲۳ هزار مترمکعب
– تراز کف دهانه ورودی: ۱۱۳ متر از سطح دریا
– تراز کف حوضچه آرامش: ۱۰۰ متر از سطح دریا
– ظرفیت تخلیه : ۳۶۸۰ مترمکعب در ثانیه در تراز ۷۰/۱۶۱ متر از سطح دریا (قبل از تبدیل به تخلیه کننده عمقی)

● سازه ورودی

سازه ورودی آبراهه سیستم انحراف، بطول ۳۲ و عرض ۶/۳۰ متر شامل چهار دهانه آبگیر، برج آبگیر، شیار دریچه ها و دریچه های انسداد میباشد.
برای انسداد مسیر آب در دهانه های اول و دوم کالورت، از دو دریچه انسداد رأس (Bulk head Gate) هر یک به وزن ۳۲ تن، و برای انسداد مسیر آب در دهانه سوم از یک دریچه چرخ ثابت (Fixed-wheel Gate) به وزن ۶۲ تن و برای انسداد مسیر آب در دهانه چهارم از یک دریچه غلطکی (Roller Gate) به وزن ۸۲ تن استفاده شده است.
برای بالابردن قطعات و جایگذاری دریچه های کالورت از یک جرثقیل دروازه ای طره دار (Gantry Crane) به ظرفیت ۱۲۰ تن که در تراز تاج برج آبگیر (۱۶۰ متر)، نصب شده بود استفاده شده است. جرثقیل مزبور پس از آبگیری و انسداد دائم دریچه ها، از محل خود دمونتاژ گردید.
در قسمت فوقانی برج آبگیر، مجاری و پنجره هائی در نظر گرفته شده است که پس از تبدیل کالورت به تخلیه کننده عمقی، از آنها به عنوان مسیرهای ورود آب به تخلیه کننده، استفاده میشود.

● سازه خروجی

جهت استهلاک انرژی آب خروجی از کالورت، در انتهای آن حوضچه آرامشی به عرض ۳۵، طول ۵/۱۲۸ و تراز کف ۱۰۰ متر نسبت به سطح دریا احداث شده است.
در خروجی هر یک از آبراهه ها نیز شیارهائی برای نصب دریچه های استاپ لاگ تعبیه شده است تا در مواقع لازم بتوان با نصب دریچه ها از بازگشت آب به داخل آبراهه ها جلوگیری کرد. برای این منظور از سه سری دریچه استاپ لاگ استفاده میشود.

● تخلیه کننده عمقی

از مجاری کالورت انحراف در زمان بهره برداری به عنوان تخلیه کننده عمقی استفاده میشود. بدینمنظور در ۵۰ متر میانی هر یک از آبراهه های اول، دوم و سوم کالورت انحراف و لوله و شیر آلاتی نصب شده است که ضمن محدود کردن سطح مقطع عبور آب در آنها از ۴۸ متر مربع به ۱۴/۳ متر مربع، مجموع دبی خروجی آنها را به ۳۶۰ متر مکعب در ثانیه (در تراز نرمال مخزن) محدود کرده اند.
دهانه چهارم کالورت انحراف نیز بطور کامل مسدود شده و به عنوان راه دسترسی به موقعیت تخلیه کننده و شیر آلات دهانه های دیگر استفاده میشود.
در سیستم تخلیه کننده برای کنترل دبی آب خروجی از دو دریچه اضطراری و سرویس استفاده میشود که هر یک بوسیله سرووموتوری به قدرت ۱۷۵ تن باز و بسته میشوند.

● سیستم آب بندی پی

به منظور نفوذ ناپذیر نمودن پی و جلوگیری از زه آب، در پی سد دیواره یا غشائی نفوذ ناپذیر اجرا میگردد. به علت هزینه زیاد حفاری و تزریق نا پذیری پی سد کرخه و برای آب بندی مطمئن تر پی، بجای اجرای پرده آب بند، از دیوار آب بند با بتن پلاستیک استفاده شده است.
این دیواره آب بند که با بدنه سد هم محور میباشد، در زیر پی و در مرکز هسته رسی اجرا شده است. سایر مشخصات دیوار آب بند به شرح ذیل میباشد:
– طول دیواره : ۲۹۳۰ متر
– عرض دیواره : ۸۰ /۰ تا ۱ متر
– حجم کل بتن دیواره : ۱۴۷۳۷۰ مترمکعب
– حداقل عمق : ۱۸ متر
– حداکثر عمق : ۷۸ متر

بدلیل اهمیت تکیه گاه چپ سد و قرارگیری نیروگاه در این منطقه و با توجه به تأثیری آبگیری و تراوش در لایه های مختلف کنگلومرائی، جهت محافظت و پایداری شیبهای محدوده نیروگاه و کاهش تراوشات، اجرای دیوار آب بند در شرق نیروگاه در نظر گرفته شد. جهت اتصال این دیوار آب بند به دیوار آب بند اصلی سد، از پرده تزریق در گالری دسترسی کیلومتر ۹۵۰+۰ استفاده میشود و بدینوسیله عملا جلوی نفوذ آب به محدوده نیروگاه گرفته خواهد شد.

مشخصات دیوار آب بند شرق نیروگاه
طول : حدود ۷۵۰ متر
تعداد پانل : حدود ۳۰۰
عمق دیواره : ۲۰ تا ۷۰ متر
حجم تقریبی بتن دیواره : ۳۰ هزار متر مکعب

● گالری بازرسی پی

بمنظور دسترسی به پی بدنه واقع در زیر هسته رسی، دیوار آب بند، رفتار نگاری دیوار آب بند و برطرف نمودن نقاط ضعف احتمالی در دوران بهره‌برداری، یک گالری بتنی به فاصله کمی از دیوار آب بند و در پائین دست آن طراحی و ساخته شده است.
موارد استفاده این گالری عبارتند از:
– امکان رفتار نگاری و اطلاع از فشار پیزومتری آب در لایه های مختلف زیر پی سد
– امکان افزایش عمق و یا ترمیم آب بندی پی سد
– امکان رفتار نگاری و کنترل نشست پی سد
– امکان زهکش نمودن و کاهش دادن فشار آب هر یک از لایه های زمین شناسی زیر پی سد
– امکان بازرسی و مشاهده ظاهری وضعیت زیر پی

مشخصات گالری بازرسی
– موقعیت: زیر هسته رسی به فاصله ۵/۷ متر، از محور دیوار آب بندپی در پائین دست
– ابعاد: ۲/۳*۶/۲ (ارتفاع*عرض) متر
– طول گالری بازرسی: حدود ۱۳۰۰ متر
– تعداد گالری های دسترسی: سه عدد به ترتیب در کیلومترهای ۹۵۰+۰ و ۴۵۰+۱ و ۱۶۰+۲
– طول گالریهای دسترسی: جمعاً ۴۶۵ متر
– حجم کل بتن ریزی: ۴۶۰۰۰ متر مکعب

● ابزار دقیق

ابزاردقیق در تاسیسات وپروژه‌های حساس و مهم همچون سدهای بزرگ نقش شریانهای اطلاعاتی و آگاه‌کننده از عکس‌العمل‌ها و رفتارهای این سازه‌ها در برابر شرایط مختلف بارگذاری در مراحل ساخت و بهره‌برداری را بر عهده دارند. به همین منظور برای بررسی رفتار پی و بدنه سد کرخه در حین اجرا و علی الخصوص در زمان بهره برداری، از نقطه نظر فشار منفذی آب، فشار خاک، نشت ها و انحرافات احتمالی بدنه، از نهصد و بیست قطعه ابزار دقیق استفاده شده است . ابزار فوق در ۲۳ مقطع از بدنه و متناسب با وضعیت پی و ارتفاع سد توزیع شده اند.

ســـرریــــز

● مشخصات سرریز

با در نظر گرفتن پارامترهائی از قبیل ارتفاع سد، حجم مخزن، نوع سد و اهمیت آن در تأمین نیازهای کشاورزی، تولید انرژی برقابی، موقعیت قرارگیری سد نسبت به مناطق مسکونی پائین دست و خسارات اقتصادی و اجتماعی ناشی از شکست سد، سرریز سد کرخه برای تخلیه مطمئن حداکثر سیلاب محتمل (P.M.F) و با در نظر گرفتن ارتفاع آزاد مناسب طراحی گردیده است. مشخصات این سرریز به شرح ذیل میباشد:

نوع : اوجی با شوت دریچه دار
موقعیت : جناح راست بدنه
ظرفیت تخلیه : ۱۸۲۶۰ متر مکعب در ثانیه (در حالت وقوع سیلاب P.M.F)
طول کل سرریز: ۱۱۱۸ متر (با احتساب طول حوضچه آرامش و کانال خروجی)
عرض سرریز: ۱۱۰ متر (بدون احتساب پایه های میانی ۹۰ متر)
طول حوضچه آرامش : ۱۶۴ متر
عرض حوضچه آرامش: ۱۱۰ متر
بار آب طراحی اوجی سرریز : ۱۷ متر
تراز آستانه سرریز: ۲۰۹ متر از سطح دریا
حجم خاکبرداری : ۵/۵ میلیون مترمکعب
حجم بتن مصرفی : ۷۵۸ هزار متر مکعب

بخشهای مختلف سرریز

● کانال تقرب

طول این کانال حدود ۹۰ متر و تراز کف آن ۲۰۱ متر از سطح دریا در نظر گرفته شده است. این کانال وظیفه هدایت آب به سرریز را به عهده دارد.

● سازه ورودی

سازه ورودی سرریز یک سازه بتنی حجیم به ابعاد ۵۹×۱۱۰ متر می باشد که شامل اوجی سرریز ، پایه های میانی و کناری، دریچه های قطاعی و تعمیراتی، پل دسترسی در تاج سد، پل جرثقیل دروازه ای و تجهیزات هیدرومکانیکی مانور دریچه‌ها می باشد.
تاج سازه ورودی سرریز در تراز ۲۰۹ متر از سطح دریا قرار دارد که نسبت به رقوم کانال سرریز (تراز ۲۰۱ از سطح دریا) دارای اختلاف ارتفاع ۸ متر می باشد.
رویه بالادست تاج سرریز با شیب ۱:۱ و عرض پایه های میانی سرریز معادل ۴ متر مد نظر قرار گرفته است.
جهت کنترل عبور آب از سرریز از شش سری دریچه قطاعی استفاده میشود که هر یک دارای ۱۸ متر ارتفاع ، ۱۵ متر عرض، ۲۲ متر شعاع و ۱۷۰ تن وزن میباشند و در نوع خود از بزرگترین دریچه های قطاعی ساخته شده در ایران میباشند. عملکرد هر دریچه قطاعی توسط دو سرووموتور هر یک به ظرفیت ۱۲۶ تن و با کورس ۱۱ متر انجام میشود.
جهت تعمیرات دریچه های قطاعی نیز از ۴ قطعه دریچه استاپ لاگ استفاده میشود که هریک داری ۱۵ متر عرض، ۳ متر ارتفاع و ۳۰ تن وزن میباشند عمل جابجائی و جایگذاری دریچه های استاپ لاگ با استفاده از یک جرثقیل دروازه ای ۳۵ تن و با طول ریل ۱۳۰ متر استفاده میشود.

● شوت

شوت سرریز با طولی حدود ۶۰۰ متر ، از دو دهانه ۵۴ متری که توسط یک دیوار میانی به ضخامت ۲ متر از یکدیگر جدا شده اند، تشکیل شده است.
این شوت ، در ۱۷۰ متر اولیه با شیب طولی معادل ۲۵ درصد و در ۳۲۰ متر بعدی با شیب طولی معادل ۵ درصد و در انتها با قوس سهموی محدب به طول تقریبی ۱۰۰ متر، تا نقطه اتصال به حوضچه آرامش ادامه می یابد.
برای جلوگیری از بروز پدیده کاویتاسیون در شوت، از سه هواده در ایستگاههای ۲۳۰ (محل اتصال شوت ۲۵% به ۵% ) ، ۵۵۰ (محل اتصال شوت ۵% به سهمی ) و ۶۱۴ (در طول قوس سهمی) استفاده شده است.

● سیستم استهلاک انرژی و مشخصات آن ( حوضچه آرامش )

جهت استهلاک مطمئن انرژی جریان خروجی از حوضچه آرامش استفاده شده است . حوضچه آرامش از نوع U.S.B.R نوع یک می باشد. رقوم کف حوضچه آرامش با توجه به ارتفاع ثانویه پرش هیدرولیکی و رقوم سطح آب پایاب ، در تراز ۹۵ متر از سطح دریا در نظر گرفته شده است . طول حوضچه آرامش معادل ۱۶۴ متر و عرض حوضچه برابر ۱۱۰ متر در نظر گرفته شده است . در قسمت انتهایی ، کف حوضچه با شیب ۱:۵ (V:H) از رقوم ۹۵ متر در طول ۶۵ متر به تراز ۱۰۸ متر می رسد. رقوم تاج دیواره های کناری حوضچه بر اساس حداکثر رقوم سطح آب در حال وقوع سیل ۱۰۰۰ ساله با احتساب ارتفاع آزاد معادل تراز ۵/۱۲۲ متر از سطح دریا در نظر گرفته شده است.

یکی از بزرگترین مزایا ی سد کرخه مهار سیلاب هاست که موجب وارد آمدن خسارت به بخش های مختلف ازجمله به بخش کشاورزی است بر اساس آمار ثبت شده از سال ۱۳۳۴ تا سال ۱۳۸۴ حدود ۸۰ سیلاب بزرگ در حوزه کرخه بوقوع پیوسته است . در زمان بهره برداری از سد عظیم کرخه در طی سالهای ۱۳۸۲ تا ۱۳۸۴ چهار سیلاب در حوزه کرخه اتفاق افتاد که از میان این سیلاب ها ، سیلابهای اسفند ماه ۱۳۸۳ و بهمن ماه ۱۳۸۴ از حجم آورد بیشتری برخوردار می باشد که سد کرخه این سیلاب ها را مهار نمود .

نیروگاه

● مشخصات کلی نیروگاه

ظرفیت نیروگاه : ۴۰۰ مگاوات
تعداد واحدها:۳ واحد و ظرفیت هریک ۳/۱۳۳ مگاوات
متوسط انرژی تولید سالانه : ۹۳۴ گیگاوات ساعت

● مشخصات تجهیزات نیروگاه
● جرثقیلها
جرثقیلهای اصلی نیروگاه
نیروگاه کرخه دارای دو دستگاه جرثقیل سقفی (Ovr Had) است که ظرفیت هر کدام ۲۲۵ تن و ظرفیت مجموع آنها ۴۵۰ تن میباشد. این دو جرثقیل با کمک یک تیربالابر (Lifting Bam) که دارای وزنی حدود ۲۰ تن میباشد، امکان نصب و جابجائی سنگین ترین تجهیز نیروگاه یعنی روتور ژنراتور به وزن ۴۲۰ تن را فراهم می آورند.
هر یک از این جرثقیلها دارای یک وینچ کمکی به ظرفیت ۴۰ تن میباشد که برای جابجائی و نصب تجهیزات سبک تر از ۴۰ تن مورد استفاده قرار میگیرد.

جرثقیل دروازه ای ۳۲ تن
این جرثقیل به منظور نصب و جایگذاری دریچه های انسداد لوله های مکش در دهانه خروجی آن بکار میرود.

● دریچه های انسداد لوله مکش
نوع دریچه: استاپ لاگ (Stoplog)
تعداد دریچه ها: ۴ سری (مجموعا ۸ قطعه که میتوانند لوله مکش دو واحد از نیروگاه را بطور همزمان مسدود نمایند)
وزن قطعه تحتانی: ۱۲۹۲۴ کیلو گرم (وزن طراحی)
وزن قطعه فوقانی: ۱۳۰۲۲ کیلوگرم (وزن طراحی)
وزن کلی مجموعه ۴ سری دریچه: ۱۰۴ تن
شرایط عملکرد: فشار متعادل آب که توسط شیرهای By Pass تأمین میگردد
ارتفاع طراحی دریچه ها: ۴۸/۲۴ متر
تراز نشیمنگاه قطعه تحتانی دریچه: ۱/۹۸ متر از سطح دریا

آب بندها: آب بند لاستیکی ۸۵ mm *JØ۳۲ در قسمت جانبی و بالائی و آب بند ۷۰mm  Flat- 12 در قسمت پائین
موقعیت آب بندها: پائین دست
زمان لازم برای پر شدن مجرا: حدود ۷۰ دقیقه
دریچه ها بواسطه یک تیر بالابر توسط جرثقیل دروازه ای به محل خود انتقال داده شده و استقرار می یابند و یا از موقعیت خود خارج میگردند

● مشخصات شیرهای ورودی (Inlt valvs)
نوع: شیر پروانه ای (Biplan Buttrfly Valv)
تعداد: ۳ دستگاه
قطر: ۳/۵ متر
فشار طراحی: ۱۵ بار (۵/۱ مگا پاسکال)
فشار تست هیدرواستاتیک: ۵/۲۲ بار(۲۵/۲ مگا پاسکال)
دبی عبوری حد اکثر: ۵۴/۱۵۹ متر مکعب در ثانیه
تراز نصب محور شیر: ۶/۱۱۰ متر از سطح دریا
زمان بسته شدن شیر: ۶۰ تا ۹۰ ثانیه
زمان باز شدن شیر: کمتر از ۱۲۰ ثانیه
میزان نشتی مجاز در فشار تست نشتی (۱۵۴/۱ مگا پاسکال): حد اکثر ۱۳ لیتر در دقیقه
تعداد سرووموتورهای هر شیر: ۲ دستگاه
قطر سرووموتورها: ۷۰۰ میلیمتر
کورس کاری سرووموتورها: ۱۶۵۵ میلیمتر
فشار کاری روغن سرووموتورها: ۶۰ بار(۴ مگا پاسکال)
وزن مجموعه کامل شیر پروانه ای هر واحد: ۲۲۳ تن (شامل بدنه ، وزنه تعادل ریسک ،لوله های بالادست و پائین دست آن، مجموعه بای پاس، شیر هوا، و تجهیزات کنترلی آن شامل مخازن روغن، و هوا–روغن، الکترو پمپها و سرووموتورها)

● اوزان قطعات اصلی شیر پروانه ای
بدنه شیر: ۱/۵۵ تن
دیسک: ۵۹ تن
لوله بالادست: ۸۶/۱۳ تن
لوله پائین دست: ۵۲/۲۱ تن
مجموعه لوله های بای پاس: ۳۲/۳ تن
شیر پروانه ای تحت اثر نیروی وزن وزنه های تعادل (Countr Wight) که توسط بازوهائی به محور شیر متصل شده اند، بسته میشود و برای باز شدن آن از نیروی سرووموتوری استفاده میگردد. برای متعادل نمودن فشار دو طرف شیر در زمان باز شدن، از دو مسیر بای پاس که قسمت بالادست و پائین دست شیر پروانه ای را به یکدیگر ارتباط میدهد، استفاده میشود.

● توربین ها
نوع : فرانسیس با محور عمودی (HLA696-LJ-450)
تعداد : ۳ دستگاه
ارتفاع نامی (Ratd Had): 93 متر
ارتفاع کارکرد حد اکثر (Max. Had): 5/106 متر
حد اقل ارتفاع کارکرد (Min. Had): 62 متر
تراز پایاب در حالت کارکرد سه واحد: ۱۱۵ متر از سطح دریا
حد اقل تراز پایاب (وقتی که یک واحد با ۵۰ درصد قدرت نامی کار کند): ۵/۱۱۳ متر از سطح دریا
نراز نصب محور توربین: ۶/۱۱۰ متر از سطح دریا

قدرت خروجی توربین
در ارتفاع نامی و دبی ۴۲/۱۵۸ متر مکعب در ثانیه: ۱۳۶ مگا وات
در ارتفاع حداکثر و دبی ۵۴/۱۵۹ متر مکعب در ثانیه: ۱۵۶ مگا وات
در ارتفاع حد اقل و دبی ۹۵/۱۲۷ متر مکعب در ثانیه: ۷۰ مگا وات
سرعت چرخش توربین: ۱۵۰ دور در دقیقه
سرعت فرار: ۲۸۸ دور در دقیقه
جهت چرخش توربین: در جهت عقربه های ساعت (در دید از بالا)
حد اکثر نیروی تراست محوری توربین: ۶۰۳۸ کیلو نیوتن
تراست هیدرولیکی در محدوده طراحی شده Labyrinth gap: 3748 کیلو نیوتن
هد مکش: منهای ۴/۴ متر (وقتی که سه واحد در حد اکثر قدرت نامی خود با ارتفاع ۹۳ متر کار میکنند)
قطر چرخ توربین: ۵/۴ متر
تعداد پره های چرخ توربین: ۱۳ عدد
تعداد دریچه های تنظیمی (Wickt Gats) مجموعه توزیع کننده Distrubutor) 24 عدد)
فشار طراحی محفظه حلزونی توربین: ۱۵ بار (۵/۱ مگا پاسکال)
فشار تست هیدرواستاتیکی محفظه حلزونی: ۵/۲۲ بار (۲۵/۲ مگا پاسکال)
میزان نشتی مجاز از دریجه های تنظیمی (Wickt Gats): 560 لیتر در ثانیه (در ارتفاع حد اکثر)
سرووموتورهای توربین: دو دستگاه با قطر ۴۲۰ میلیمتر و کورس کاری ۴۲۰ میلیمتر
زمان مقرر شده برای بسته شدن دریچه های تنطیمی: ۱۳ ثانیه
راندمان توربین: ۱/۹۴ درصد (در شرایط کار کرد توربین در ارتفاع نامی و دبی ۴۲/۱۵۸ متر مکعب در ثانیه و قدرت خروجی ۱۳۶ مگا وات)
وزن کلی تجهیزات توربین هر واحد: حدود ۷۰۰ تن
وزن تجهیزات اصلی: مربوط به توربین هر واحد: ۵۶۰ تن (وزن طراحی)
وزن مونتاژ شده مجموعه Stay Ring: 72 تن
وزن مجموعه مونتاژ شده محفظه حلزونی: ۷/۱۴۶ تن
وزن مجموعه پوشش فلزی لوله مکش: ۸۶/۵۴ تن
وزن زانوئی لوله مکش: ۸/۴۲ تن
وزن مخروطی لوله مکش: ۰۶/۱۲ تن
وزن پوشش فلزی اتاقک توربین (Pit linr): 14 تن
وزن مجموعه مونتاژ شده درپوش توربین (Had Covr Assmbly.): 5/45 تن
وزن مجموعه مونتاژ شده چرخ توربین: (Runnr Assmbly): 75/44 تن
وزن محور توربین (Shaft): 9/26 تن

● سیستم گاورنر
نوع: دیجیتال VGC211
تعداد: ۳
حد اقل فشار بعد از توقف توربین: ۴۰ بار
ظرفیت پمپ روغن گاورنر:۳۸۰ لیتر در دقیقه
تعداد پمپهای روغن گاورنر: ۲
ظرفیت پمپ خنک کننده روغن: ۴۰ لیتر در دقیقه
زمان بسته شدن سرووموتور دریچه: ۱۱٫۵ ثانیه
زمان باز شدن سرووموتور دریچه: ۱۳٫۵ ثانیه
حجم کل مخزن روغن تحت فشار: ۵۵۰۰ لیتر
فشار نرمال در مخزن تحت فشار: ۴۰ تا ۶۰ بار
فشار حد اکثر عملکرد: ۶۴ بار
فشار طراحی مخزن روغن تحت فشار: ۱۲۸ بار
قطر مخزن روغن تحت فشار: ۱۹۰۰ میلیمتر
ارتفاع مخزن روغن تحت فشار (همراه با شیر اطمینان): تقریبا ۳۲۰۰ میلیمتر

● ژنراتور
تعداد و نوع: ۳ دستگاه سنکرون عمودی
قدرت خروجی حداکثر : ۱۶۰ مگا ولت آمپر (MVA)
قدرت خروجی نامی : ۱۴۰ مگا ولت آمپر (MVA)
تعداد فاز: ۳
ضریب قدرت نامی : ۹۵/۰
راندمان : ۹۸ درصد (در شرایط نامی و درجه حرارت ۴۰ درجه سانتی گراد)
ولتاژ نامی : ۸/۱۳ کیلو ولت
فرکانس : HZ 50
تعداد قطبها: ۴۰
سرعت : ۱۵۰ دور در دقیقه (r.p.m)
سرعت فرار: ۲۸۲ دور در دقیقه (r.p.m)
اثر چرخ طیار (GD2) : 18000 تن در متر مربع t.m2
کلاس عایقی سیم پیچ استاتور و روتور: کلاس F
افزایش مجاز درجه حرارت سیم پیچ استاتور و روتور در شرایط خروجی نامی: کمتر از ۸۰ درجه (دمای محیط ۴۰ درجه سانتیگراد)
افزایش مجاز درجه حرارت سیم پیچ استاتور و روتور در شرایط خروجی حداکثر: کمتر از ۱۰۰ درجه (دمای محیط ۴۰ درجه سانتیگراد)
وزن روتور: حدود ۴۲۰ تن
وزن استاتور: حدود ۱۶۴ تن
وزن شفت: شفت بالائی ۷/۴ تن و شفت پائینی ۸/۲۱ تن)
وزن مجموعه ژنراتور: ۷۷۵ تن
قطر روتور: ۸۴۶۲ میلیمتر
قطر استاتور: ۵/۱۰ متر
تعداد کفشکهای یاتاقان کفگرد: ۱۶
بار کلی اعمال شده بر یاتاقان کفگرد در بار کامل: ۹۰۰،۱۱۹،۱ کیلوگرم
سیستم خنک کنندگی: هوای خنک شده (Air cooling) با مبدل حرارتی (Air watr cooling)
ظرفیت کندانسور سنکرون: ۱۰۰ مگا وار (MWAR)

● سیستم تحریک
نوع سیستم تحریک، استاتیک بوده ومشخصات ترانس آن عبارتست از
نوع ترانس:خشک رزینی
نحوه اتصالات اولیه و ثانویه: Yd5
ظرفیت نامی: ۱۰۰۵ کیلو ولت آمپر
ولتاژ اولیه : کیلو ولت
ولتاژ ثانویه: ۳۵۰ ولت

● یکسو کننده (رکتی فایر)
جریان DC در ظرفیت نامی ژنراتور: ۱۶۵۹ آمپر
جریان DC در ظرفیت حداکثر ژنراتور: ۱۷۸۱ آمپر
ولتاژ DC نامی: ۱۸۲ ولت
نوع تنظیم کننده ولتاژ: دیجیتالی

● تجهیزات میدان
کنتاکتهای اصلی
جریان نامی: ۲۰۰۰ آمپر
جریان ماکزیمم: ۱۸۰۰۰ آمپر
زمان باز شدن: ۰۶/۰ ثانیه
زمان بسته شدن: ۳۰/۰ ثانیه
ولتاژ نامی: ۵۵۰ ولت

کنتاکتهای تخلیه
جریان نامی: ۵۰۰ آمپر
جریان ماکزیمم: ۸۰۰ آمپر

ترانس ترمز
ظرفیت: ۳۰۰ کیلو ولت آمپر
نوع اتصالات: Yd5
ولتاژ: ۱۴۰/۴۰۰ ولت
امپدانس اتصال کوتاه: ۶%

● شینه های حفاظ دار (Bus duct)

ولتاژ نامی: ۸/۱۳ کیلو ولت
حداکثر ولتاژ: ۵/۱۷ کیلو ولت
ولتاژ قابل تحمل با فرکانس شبکه: ۳۸ کیلو ولت
ولتاژ قابل تحمل ضربه ای: ۹۵ کیلو ولت
جریان نامی باسداکت اصلی: ۸۰۰۰ آمپر برای هادی و ۷۶۰۰ آمپر برای محفظه
جریان نامی انشعاب ترانس مصرف داخلی: ۱۲۰۰ آمپر برای هادی و ۱۱۴۰ آمپر برای محفظه
افزایش درجه حرارت برای هادی: ۶۵ درجه سانتیگراد (دمای محیط ۴۰ درجه سانتیگراد)
افزایش درجه حرارت برای پوسته: ۴۰ درجه سانتیگراد (دمای محیط ۴۰ درجه سانتیگراد)
قطر هادی اصلی: ۳۰۰ میلیمتر
قطر محفظه اصلی: ۸۲۵ میلیمتر
قطر هادی فرعی: ۷/۱۴۸ میلیمتر
قطر محفظه فرعی ۶۱۵ میلیمتر
مقطع هادی اصلی: دایره
مقطع هادی فرعی: مربع
سیستم رطوبت گیر: هوای خشک
سیستم زمین: اتصال به زمین یکطرفه از طرف ژنراتور
طول باسداکت اصلی: حدود ۳۰ متر
طول باسداکت فرعی حدود ۷ متر
وزن کل مقره های اتکائی برای سه فاز: ۴۸۰۰ کیلو گرم
وزن هر متر باسداکت اصلی برای سه فاز: ۲۴۵ کیلو گرم
وزن هر متر باسداکت فرعی برای سه فاز: ۱۴۴ کیلو گرم