تعربف متره و برآورد پروژه

متره عبارت است “از محاسبه و اندازه گیری مقادیر مصالح مورد نیاز، برای اجرای یک پروژه یا محاسبه مقادیر مصالح به کار رفته و مصرف شده در یک پروژه اجرا شده ” معمولا این نوع محاسبات و تحلیل ها، در یک سری جدول های خاص انجام میگیرد که جدول های صورت وضعیت ( جدول ریز متره، خلاصه متره، و… ) نامیده میشود.
افرادی که این نوع محاسبات را انجام میدهند، مترور نامیده میشوند.
انواع متره :
با توجه به این که مصالح با چه واحدی و برای چه نیازی محاسبه میشود، انواع متره مطرح میشود که عبارتند از :
۱٫ متره بسته.
۲٫ متره باز (تجزیه بها یا آنالیز بها ).

۱٫ متره بسته
در این روش،مقادیر و اوزان مصالح را با توجه به واحد های مورد نیاز، از روی نقشه ها و اسناد پیمان محاسبه و برآورد نموده، و در جدول های مخصوص وارد مینمایند. سپس مقادیر به دست آمده را در قیمت های واحد پایه (معمولاً از فهرست بهای واحد پایه رشته مربوط استخراج میشود ) ضرب نموده تا قیمت هر آیتم به دست آید. از روی جمع جبری قیمت آیتم ها، فیمت خالص پروژه حاصل میشود. اگر به این قیمت، ضرایب مربوطه (ضریب بالا سری، ضریب تجهیز کارگاه، ضریب پلوس یا مینوس، ضریب منطقه ای، ضریب ارتفاع، ضریب طبقات، ضریب سختی کار ) ضرب شود، قیمت کل پروژه به دست می آید.

در اینجا باید مشخص شود که هر عملیات را با چه واحدی باید محاسبه نمود، وقتی واحد مشخص شد، محاسبه مقادیر کار به توان ریاضی، مهندسی و تجربه شخصی مترور بستگی دارد که بتواند به بهترین شکل محاسبات مربوطه را انجام دهد.
در قیمتهای واحد پایه فهارس بها، هزینه تهیه کل مصالح، ماشین آلات نیروی انسانی، بارگیری و حمل مصالح و لوازم ماشین آلات مورد نیاز به هر فاصله (به استثناء موارد مشخص شده در فهرست بهاء تا پای کار و بار اندازی، اتلاف مصالح، تهیه آب، سوخت، تعمیر و استهلاک ماشین آلات برای اجرای صحیح و کامل کارها طبق نقشه و مشخصات آمده است، بنابراین برای محاسبه مقادیر مصالح مصرفی در پروژه به روش متره بسته، باید واحدهای مربوطه مشخص شود که بعضی از آنها به قرار زیر است:

۱٫ کارهایی که به متر مکعب محاسبه میشود. مانند عملیات خاکبرداری، خاکریزی ها، بتن ریزی، سنگ چینی، شفته ریزی، آجر کاری به ضخامت ۳۵ سانتی و بیشتر.
۲٫ کارهایی که به متر مربع محاسبه میشوند، مانند اندود های مختلف داخلی و خارجی، کاشی کاری، عایق کاری، تیرچه بلوک، طاق ضربی، شیشه، آسفالت نما سازی و…

۳٫ کارهایی که با متر طول اندازه گیری و محاسبه میشوند، مانند قرنیز ها، جدول گذاری، انواع لوله کشی ها، نهرکشی، واتر استاپ، درزهای بتن، خط کشی و فلاشینگ ها.

۴٫ کارهایی که با وزن محاسبه میشوند، مانند کلیه عملیات فلزی، آرماتور بندی، سیمان و آبرولندنی.

۵٫ کارهایی که با عدد محاسبه می شوند، مانند کلیه ادوات برقی، لوازم بهداشتی و…
۶٫ کارهایی که با ترکیب دو واحد محاسبه میگردد مانند مترمکعب/کیلومتر برای حمل خاک و نخاله و تن/کیلومتر برای حمل مصالح ( سیمان و شن و مصاح سنگی و آجر و آهن‌آلات ) و…

۲٫ متره باز (تجزیه بها یا آنالیز بها )
برآورد هزینه اجرا و مدت زمان لازم برای اجرای یک پروژه، بدون استفاده از تجزیه‌بها امکان پذیر نیست و هر چه تجزیه‌بهای مورد استفاده از نظر مصالح و نیروی انسانی و ماشین‌آلات مورد نیاز به واقعیت نزدیک‌تر باشد، به همان میزان برآورد اولیه به هزینه اجرایی پروژه نزدیک‌تر خواهد بود. در این روش، کلیه کارها و مقادیر محاسبه شده از روی جداول متره محاسبه و برای هر کار تجزیه بهای مربوطه انجام میگیرد. برای انجام تجزیه هریک از اقلام کار به بخشهای نیروی انسانی، ماشین‌آلات، مصالح، حمل و غیره نیازه به تجربه افراد کارگاهی و آنالیزهای معتبر از منابع و مراجع معتبر می‌باشد.

تعریف برآورد :
اگر مقادیری که با توجه به واحدهای مورد نیاز در قسمت متره به دست آمده، قیمت‌گذاری گردد (( برآورد ریالی یا برآورد قیمت پروژه )) نامیده میشود.

بنابر این در متره و برآورد، دو هدف اساسی دنبال می شود :

الف) تعیین مقادیر مصالح مصرفی، نیروی انسانی با توجه به نوع تخصص و تعداد آنها و نیروی ماشین آلات با توجه به نوع و تعداد و مدت آنها در طول پروژه

ب) تعیین قیمت ریالی یا ارزی پروژه که معمولا در دو مرحله انجام میشود :

بکی قبل از اجرای پروژه برای تعیین و پیشبینی بودجه اجرای پروژه جهت اجرا، و دومی در مرحله حین اجرای پروژه است که معمولاً در قالب صورت وضعیت مطرح میشود.

مهمترین اسناد و مدارک مورد نیاز به شرح زیر است :

۱٫ یک سری کامل نقشه های اجرایی شامل نقشه های سازه ای، معماری، تاسیسات مکانیکی، تاسیسات الکتریکی و دتایل های لازم.

۲٫ جدول های صورت وضعیت ( متره، خلاصه متره، مالی ).

۳٫ قیمتهای مصالح،نیروی انسانی، نیروی ماشینی، (فهرست بهاء منضم به پیمان ).

۴٫ شرایط خصوصی پیمان یا سایر اسناد منضم به پیمان.

انواع برآورد :

۱ ـ برآورد (Estimate)

پیش‌بینی مقادیر کمیتهای طرح مورد نظر، که معمولاً برای هزینه‌های یک طرح، منابع آن و زمان اجرای طرح کاربرد دارد.

۲ ـ برآورد مقادیر (Quantity survey – Bill of quantity estimation)

عبارت است از محاسبه ریز مقادیر کمیتهای اقلام مختلف یک طرح.

۳ ـ برآورد مقدماتی (Preliminary estimation)

برآوردی که متکی بر اندازه‌گیری اجمالی و قیمتهای خیلی کلی واحد کار باشد، مثل برآورد بنای یک پروژه بدون مطالعه عمیق آن که بر اساس نوع بنا و زیربنا و کاربردهای آن بر طبق آمار و ارقام و تجربه پروژه‌های قبلی، محاسبه و پیش‌بینی می‌گردد.

۴ ـ برآورد اولیه (Preliminary estimation)

برآوردی است که پس از پایان مهندسی فرآیند از مهندسی پایه با درجه خطای مثبت، منفی ۱۵ تا ۲۵ درصد قابل انجام است.

۵ ـ برآورد تقریبی (Approximate estimation)

برآوردی است که چون بر اساس اطلاعات مقدماتی می‌باشد دقیق نیست.

۶ ـ برآورد تعیین کننده (Definitive estimation)

برآوردی است که پس از پایان مهندسی پایه با درجه خطای مثبت، منفی ۱۰ تا ۱۵ درصد قابل انجام است. وجه تسمیه تعیین کننده نیز برای اتخاذ تصمیم در توقف یا ادامه کار است.

۷ ـ برآورد تفضیلی (Detailed estimation)

برآوردی است که پس از پایان مرحله مهندسی تفصیلی یا طراحی تفصیلی با استفاده از نقشه‌های اجرایی تهیه می‌شود و با خطای تا ۱۰ درصد می‌تواند مورد قبول واقع شود.

۸ ـ برآورد هزینه (Cost estimating)

یک فرآیند محاسباتی است که با توجه به بررسی‌ها، و اندازه‌گیری‌ها و یا متره‌کردن ( بر مبنای نقشه‌ها و مشخصات ) مقادیر و کمیتهای مختلف طرح به دست آمده و سپس با اعمال قیمت واحد مربوط به آنها، هزینه اجرای طرح محاسبه می‌شود.

۹ ـ برآورد هزینه اجرای کار (Execution cost estimate)

مبلغی است که به عنوان هزینه اجرای موضوع پیمان، به وسیله کارفرما محاسبه و اعلام شده است.

۱۰ ـ برآورد هزینه اجرای عملیات (Estimating of the work execution)
برآوردی است که مطابق روش تعیین شده در شرح خدمات قسمت یا مرحله مربوط و بر اساس قیمتهای روز در تاریخ تسلیم گزارش قسمت یا مرحله مربوط تهیه و به تصویب دستگاه اجرایی رسیده باشد.