طبق افسانه یونانی بسیار مشهور, زمانی که اطلس در مقابل خدای یونانیان, زئوس, جنگید به عنوان تنبیه خدایان وی را مجبور کردند تا بهشت را برای همیشه بر روی دوشش بالا نگه دارد. البته در تصاویر و نقاشی ها مشاهده میشود که برای تنبیه کره زمین را بر روی دوش حمل میکند.
این افسانه کوتاه را گفتم تا مقدمه ای بر اصل مطلبمان شود! امروزه بارها اتفاق افتاده و می افتد که سازه های عظیم و سنگینی در نقطه ای ساخته میشوند و بنا به دلایلی به مکان دیگری منتقل میشوند. البته مطمئنا اینکار مثل اطلس بر روی دوش افراد صورت نمیگیرد اما در هر صورت با توجه به شرایط این جابجایی ها, نمیتوان سختی این کار را کم در نظر گرفت.
انتقال سازه ها در واقع یکی از راه های رایج برای حفاظت از سازه های تاریخی هستند که فضای شهری اشغال شده توسط آنها قرار است سایت پروژه جدیدی شود. همچنین برای قرار دادن این سازه ها در مناطق امن تر در برابر بلایای طبیعی همچون سیل و زلزله است.
با وجود اینکه تقریبا همه نوع سازه را میتوان انتقال داد ( از کلیساهای قدیمی گرفته تا نیروگاه های اتمی ) اما سازه های قرار داده شده در این لیست به دلیل وزن و همچنین شرایط سخت جابجایی مورد اهمیت قرار دارند.
5- تئاتر Shubert (2,908 تن)
قدیمی ترین تئاتر مینیاپولیس که در سال 1910 افتتاح شد در واقع خیلی کاربری ها داشته: سالن تئاتر – سالن سینما و حتی تالار کنفرانس و … اما در سال 1999 یک مورد دیگر در روزمه این تئاتر قدیمی وارد شد: یک رکورد جهان!
به دنبال تصمیم شهردار مینیاپولیس برای توسعه بلواری که Shubert در آن قرار داشت, این تئاتر برای چندین سال بسته شد. سرانجام یک آژانس توسعه غیر انتفاعی با نام Artspace این ساختمان را از شهر خرید و برای انتقال آن به بلوار کناری برنامه ریزی کرد.
با وجود اینکه مسافت انتقال این سازه تنها ربع یک مایل بود اما 12 روز به طول انجامید و برای آن از 5 بولدوزر و 100 جک هیدرولیکی و 70 چرخ غلتکی مخصوص استفاده شد.
4- هتل مونتگومری (4,816 تن) – The Hotel Montgomery
زمانی که هتل مونتگومری در سال 1911 در سن خوزه کالیفرنیا افتتاح شد, نماد یک زندگی لوکس محسوب میشد. اما در سالهای پس از 1990 به یک ساختمان متروکه در انتظار تخریب تبدیل شد. فضای اشغال شده توسط آن برای ساخت هتل مدرن جدیدی نیاز بود. اما شهردار سن خوزه به توسعه دهندگان گفت باید راهی پیدا کنید که علاوه بر ساخت هتل جدید, هتل مونتگومری نیز از تخریب نجات یابد! به نظر یک دستور غیر منطقی و غیر ممکن بود اما سرانجام به این نتیجه رسیدند که چرا هتل مونتگومری را جابجا نکنند؟
سرانجام پس از بررسی های مهندسی و مطالعات زیاد, در سال 2000 این ساختمان 4 طبقه در حدود 55 متر جابجا شد. برای این انتقال 3 میلیون دلار هزینه شد. هر چند با احتساب هزینه بررسی های مهندسی, تقویت سازه و تغییرات نوین سازی ساختمان این عدد به حدود 12 میلیون دلار رسید.
در برخی موارد سازه بدون تغییرات جابجا میشود اما در این مورد پس از انتقال ساختمان تغییرات زیادی پیدا کرد تا مجددا قابل سرویس دهی شود. در واقع مسافران مقیم در این هتل میتوانند علاوه بر اقامت در یک هتل تاریخی, امکانات یک هتل مدرن را نیز داشته باشند.
چگونه یک ساختمان را جابجا میکنند؟
جابجا کردن یک ساختمان نیازمند برنامه ریزی دقیق و محاسبات پیچیده مهندسی است. اما بطور کلی چند مرحله ساده برای انتقال یک سازه وجود دارد: ابتدا سازه از پی آن بریده میشود. جکهای هیدرولیکی در نقاط حساس ساختمان نصب میشوند. این جکها به کمک یک سیستم مرکزی کنترل میشوند که در این سیستم فشار وارد شده بر هر جک قابل مشاهده است. همچنین کنترل میشود که جکها همزمان حرکت کنند تا باعث تخریب نشوند. با بالا آمدن ساختمان تیرهای فولادی برای تحمل بار ساختمان در زیر آن قرار داده میشوند. در آخر با قرار دادن چرخهای غلتکی مخصوص در زیر سازه, سازه به مکان جدیدش منتقل میشود. البته این انتقال با سرعت بسیار پایینی انجام میشود.
3- فانوس Cape Hatteras (4,830 تن)
این فانوس دریایی در ساحل شمال کارولینا, به دلیل بالا آمدن سطح آب در خطر زیر آب رفتن قرار داشت. در زمان انتقال این فانوس دریایی 129 سال عمر داشت به همین دلیل انتقال آن با مشکلات زیادی از جمله کافی سیستم نگهدارنده سازه ای همراه بود. برای این انتقال بودجه 12 میلیون دلار در نظر گرفته شد اما حتی با این بودجه این کار نشدنی به نظر می آمد.
با قرار گرفتن جکهای هیدرولیکی و تیرهای پشتیبانی عملیات انتقال آغاز شد. تنها در حدود 1 دقیقه طول کشید تا این جکها فانوس دریایی را 1.5 متر بالا بردند اما کل فرآیند انتقال بیش از 23 روز به طول انجامید.
پس از اتمام این انتقال, تیم مهندسی آن جایزه Opal را از انجمن مهندسان عمران آمریکا دریافت کردند. (جایزه ای که مشابه جایزه اسکار اما برای مهندسین است)
2- ساختمان 51 فرودگاه بین المللی نیوآرک (7,400 تن)
معمولا فرودگاه ها برای جابجایی انسان ساخته میشوند اما در سال 2000 قسمتی از فرودگاه نیوآرک, خود مسافر شد! و هزینه این مسافرت بیش از 6 میلیون دلار بود.
ساختمان 51 فرودگاه بین المللی نیوآرک در نیوجرسی, یکی از اولین ترمینالهای فرودگاهی آمریکا بود. مشاهیر هوانوردی همچون Amelia Earhart و Charles Lindbergh در این فرودگاه هواپیماهای خود را نگهداری میکردند. و همچنین این فرودگاه یکی از پر رفت و آمدترین فرودگاه های ایالت بود تا زمانی که فرودگاه LaGuardia در سال 1939 افتتاح شد. با این وجود به دلیل زیاد شدن تعداد مسافران و همچنین برای مدرن کردن فرودگاه, این ساختمان به دفاتر اداری اختصاص داده شد. اما در نهایت این ساختمان پر خاطره برای توسعه باندهای فرودگاه در معرض تخریب قرار گرفت.
با توجه به اهمیت تاریخی ساختمان تصمیم گرفته شد تا آنرا با هر قیمتی شده است نگه دارند. به همین دلیل پیشنهاد انتقال آن به مکانی جدید تصویب شد. انتقال این ساختمان بیش از 5 ماه زمان برد. و البته برای این انتقال, ساختمان به 3 قسمت تقسیم شد. دو قسمت کناری هر کدام 1200 تن و قسمت مرکزی آن 5000 تن وزن داشت. مسافت این انتقال سه چهارم مایل بود و برای آن از 176 چرخ غلتکی با سرعت 100 فوت در ساعت حرکت کردند.
1- ساختمان فو گانگ – Fu Gang Building (15,140 تن)
در حال حاضر رکورد سنگین ترین انتقال ساختمان دنیا در کتاب رکوردهای جهانی گینس در تصاحب ساختمانی در چین است. این ساختمان 15,140 تن وزن دارد و باید 36 متر جابجا میشد. این جابجایی 11 روز به طول انجامید. متاسفانه بیشتر متونی که درباره این انتقال عجیب نوشته شده است به زبان چینی هستند به همین دلیل اطلاعات بیشتری درباره آن نتوانستم جمع آوری کنم اما مطمئنا با توجه به وزن این ساختمان, جابجایی آن کاری شگفت انگیز بوده است. البته با توجه به رایج شدن جابجایی سازه ها شاید این رکورد به زودی شکسته شود!
مورد امتیازی: یکی از جالبترین موارد انتقال سازه مربوط به هتل فرمونت (Fairmount Hotel) در سن انتونیو تکزاس بود. این هتل باید از پل خیابان مارکت (Market Street Bridge) میگذشت تا به خانه جدید خود در لاس وگاس برسد. پیشبینی شده بود احتمال اینکه این هتل بتواند به سلامت از روی پل عبور کند 1 به 7 بود! این احتمال پایین با وجود تقویت اضافی پل بود. اما در هر صورت تصمیم گرفته شد این ریسک صورت گیرد. مسئولین این انتقال برای اینکه بتوانند در صورت تغییر شکل بیش از اندازه پل (شکم دادن عرشه پل) به موقع مطلع شوند 3 بطری شیشه ای را در زیر پل قرار دادند تا در صورت تغییر شکل زیاد پل این بطری ها شکسته و عامل هشداری باشند. البته گفتنی است این انتقال کاملا عالی انجام شد و هر سه مورد (هتل – پل و بطری های شیشه ای!) سالم ماندند!