فاجعه های مهندسی: سیل ۱۹۵۳ دریای شمالی – هلند (قسمت ۱)

سیل سال ۱۹۵۳ دریای شمالی ( در هلند به Watersnoodramp به معنای فاجعه سیل معروف است ) یک سیل بسیار عظیم بود که به دلیل طوفان سنگین ایجاد شد. این سیل در شنبه شب مورخ ۳۱ ژانویه و صبح ۱ فوریه ۱۹۵۳ رخ داد. این سیل خسارات زیادی را به هلند, بلژیک, انگلیس و اسکاتلند وارد کرد اما در این بین بیشترین خسارت هم از لحاظ جانی و هم مالی به کشور هلند وارد شد.

ترکیب موجهای عظیم و طوفانهای باد پرسرعت در این منطقه باعث شد سطح آب دریای شمالی بصورت محلی بیش از ۵٫۶ متر افزایش یابد. این موضوع باعث شد آب بندها (دریابندها) که برای جلوگیری از وقوع سیل احداث شده بودند, تخریب شده و با توجه به اینکه قسمتهای زیادی از کشور هلند در زیر سطح آب دریا هستند (با خشک نمودن دریا توسط این دریابندها)  سیل مناطق زیادی را نابود کند.

در این فاجعه بیش از ۲۵۵۰ نفر جان خود را از دست دادند که بیشتر این افراد در استان جنوبی هلند با نام Zeeland (به معنای سرزمین دریا) زندگی میکردند. همچنین در انگلیس ۳۰۷ نفر و در بلژیک ۲۸ نفر کشته شدند.

 خسارات مالی این سیل نیز بسیار زیاد بود و بطور کلی  ۹% از زمینهای کشاورزی هلند زیر آب رفتند که با توجه به اینکه هلند جزو بزرگترین تولید کنندگان محصولات کشاورزی در جهان است (در حال حاضر رتبه سوم در جهان) این موضوع نه تنها برای خود هلند بلکه برای کشورهای زیاد دیگری نیز تاثیر داشت. همچنین بیش از ۳۰,۰۰۰ حیوان در این سیل غرق شدند. بیش از ۴۷,۳۰۰ ساختمان آسیب دیدند که از این تعداد ۱۰,۰۰۰ ساختمان بصورت کلی نابود شدند.

جزئیات بیشتر راجع به سیل ۱۹۵۳ دریای شمالی

در شب ۳۱ ژانویه ۱۹۵۳ تعدادی از دریابندهای استانهای Zeeland –  South Holland و Noord-Brabant به دلیل ترکیب موجهای عظیم با طوفان شدید از کار افتادند و نتوانستند مقاومت کنند. در هر دو قسمت, هم جزیره و هم سرزمین اصلی, قسمتهای زیادی از کشور دچار سیل زدگی شد. با توجه به اینکه در آن زمان هیچکدام از شبکه های رادیویی محلی در شب پخش نداشتند, و همچنین بیشتر ایستگاههای هواشناسی کوچک تنها در طول روز فعالیت میکردند, اعلام خطر شبکه آب و هوایی پادشاهی به موقع به گوش مردم نرسید و با توجه به زمان نامناسب این فاجعه, بسیاری از مردم در خانه های خود خواب بودند که سیل آنها را غافلگیر کرد. همچنین تمامی خطوط تلفن و تلگراف به دلیل خسارات وارده در عرض چند ساعت از کار افتادند و هیچ راه ارتباطی با خارج برای مردم مناطق سیل زده وجود نداشت. اما چندین شبکه رادیویی محلی با اشتراک گذاشتن لوازم و تجهیزات خود یک شبکه رادیویی داوطلبانه ایجاد نمودند که تا ۱۰ روز پس از فاجعه تنها راه ارتباطی مردم بود.

دولت هلند بلافاصله تیم متخصصی تشکیل داد تا دلیل این فاجعه را پیدا کند و هر چه سریعتر بتواند به مردم آسیب دیده کمک کند. همچنین بیش از ۷۰,۰۰۰ نفر مجبور به تخلیه اضطراری خانه های خود شدند. در مجموع بیش از ۱,۳۶۵ کیلومتر مربع از کشور هلند به زیر آب رفت و بیش از ۱ میلیارد گیلدر (واحد پول آن زمان کشور هلند) معادل با حدودا ۴۵۰ میلیون یورو خسارت مالی وارد شد.

یکی از جالبترین راهکارهای جلوگیری از آسیب زمینهای بیشتر توسط شهردار Nieuwerkerk ارائه شد. ماجرا از این قرار است که با پیشروی آب دریا بر روی زمین و فشار بسیار زیاد به دریابندها, بسیاری از آنها شکسته شده و به ترتیب دریابندهای بعدی نیز تحت تاثیر قرار میگرفتند و از بین میرفتند. طوری که تنها مانعی که جان بیش از ۳ میلیون نفر جمعیت ساکنین استانهای شمال و جنوب هلند در مقابل سیل به آن بستگی داشت, دریابند Schielandse Hoge Zeedijk بود که در امتداد رودخانه Hollandse Ijssel ساخته شده بود. قسمتی از این دریابند که به نام Groenendijk معروف بود توسط سنگچینی های مخصوص مسلح نشده بود به همین دلیل هر لحظه امکان شکست در آن قسمت وجود داشت. به همین دلیل مردمان زیادی بصورت داوطلبانه اقدام به مسلح کردن این قسمت از دریابند کردند اما باز هم در حدود ساعت ۵:۳۰ صبح ۱ فوریه, به دلیل فشار زیاد آب, این قسمت شکسته شد و آب زیادی به زمین پشت آن که عمق زیادی داشته و بوسیله همین دریابند خشک شده بود و مورد استفاده کشاورزی قرار گرفته بود (معنای Polder) نفوذ کرد. از روی ناچاری شهردار Nieuwerkerk به کاپیتان کشتی Twee Gebroeders (به معنای دو برادر)   دستور داد تا کشتیش را به سمت سوراخ ایجاد شده در سد دریابند هدایت کند تا شاید بتواند بدین طریق از نفوذ آب بیشتر جلوگیری کند و بتواند جلوی تخریب کامل این دریابند را بگیرد.  برای اینکار خودش نیز همراه با کاپیتان با کشتی به سمت حفره ایجاد شده در دریابند رفتند و پس از قرار دادن کشتی در موقعیت مناسب, با قایق از آن دور شدند. این راهکار بسیار جالب و البته پر ریسک باعث شد تا جان افراد بسیار زیادی نجات پیدا کند. بعدها گفته شد همین اقدام باعث شد بودجه لازم برای ایجاد سد دریابند Afsluitdijk (اطلاعات بیشتر)  تامین شود. زیرا در غیر اینصورت خسارت مالی بوجود آمده آنقدر زیاد بود که شاید جبران آنها مشکلات زیادی را ایجاد میکرد.

شاید داستان پتروس فداکار تنها یک داستان تخیلی و عامیانه میان مردم هلند بوده باشد اما جلوگیری از نفوذ آب توسط کشتی یک رویداد واقعی و شگفت انگیز بوده که نشان از قدرت مدیریت بحران شهردار مذکور است.

در قسمت بعدی مقاله اقدام به معرفی راهکارهای مهندسین و مردمان هلند برای باز پس گیری زمینهای خود از دریا مینماییم و خواهیم دید چگونه هلند توانسته برای سالیان زیادی برنده “نبرد همیشگی با دریا” باشد! برای مطالعه قسمت دوم مقاله اینجا کلیک نمایید.