پل ورسک – شاهکار مهندسی

پل ورسک در سال ۱۳۱۰ هجری شمسی توسط یک مهندس اتریشی به نام والتر اینگر ساخته شد.

این پل در درّهٔ ورسک در روستای ورسک عباس‌آباد، واقع در ۴۵ کیلومتری جنوب شهر زیراب و۸۵ کیلومتری شهر قائمشهر در محور فیروزکوه قرار دارد؛ و راه آهن سراسری تهران ـ شمال را به هم متصل می‌کند. این پل دو کوه عظیم و سخت‌گذر عباس‌آباد را به یکدیگر اتصال می‌دهد.[۱]

پل ورسک

این پل در زمان رضا شاه ساخته شده است. نقل است در آن زمان به دستور رضا شاه مهندس طراح این پل یعنی والتر اینگر پس از تکمیل پل و آماده شدن آن برای عبور اولین قطار به همراه خانواده اش در زیر این پل ایستادند تا اگر پل ریزش کرد اولین کشته های این حادثه وی و خانواده اش باشند. این پل با تضمین ۷۰ ساله ساخته شد و اکنون پس از حدود ۸۰ سال که از عمر آن میگذرد هنوز باپرجا و ایمن است.

پل ورسک یک شاهکار مهندسی است که شهرت جهانی دارد. این پل در دوران جنگ جهانی دوم به نام پل پیروزی معروف گشت.

در برخی مراجع به اشتباه گفته شده است که نام ورسک بر روی این پل به این دلیل گذاشته شده است که یکی از مهندسان آلمانی آن چنین نامی داشته است اما در واقع ورسک نام قریه ای در قسمت شمالی این پل است که در زمان ساخت آن متشکل از ۲۰ خانوار بود.

مشخصات فنی پل ورسک سوادکوه:

به طور معمول برای پلهای متصل کننده دو کوه از سیستم قوسی (ARCH) استفاده میشود زیرا در این نوع پلها هر پایه پل بر روی یکی از کوهها قرار داده شده و با کمک قوس ایجاد شده تنش وارده بر پل به پایه ها منتقل میشود. زیرا قرار دادن پایه در وسط پل به دلیل ارتفاعی که از زمین (دره) دارد به هیچوجه اقتصادی نیست (و شاید در برخی موارد اصلا عملی نباشد). به طور میانگین پلهای قوسی دهانه بین ۴۰ تا ۵۰۰ متر دارند که البته مواردی از این پلها هستند که دهانه هایی بسیار بزرگتر از این رقم دارند اما بازه میانگین آن در همین حدود است. البته باید دقت کنید. با این توضیحات کوتاه درباره پلهای قوسی به مشخصات فنی پل ورسک میپردازیم:
طول دهانه قوسی این پل ۶۶ متر و طول کلی آن ۷۳٫۲ متر است. این پل از ملات سیمان و شن شسته شده و آجر ساخته شده است و جالب است بدانید در ساخت این پل از هیچگونه آرماتور استفاده نشده است (در واقع این پل از بتن غیر مسلح بنا شده است). هزینه ساخت این پل در آن زمان حدود ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان بود. در حال حاضر قطارهای تهران – ساری و تهران گرگان روزانه ۴ بار از روی این پل میگذرند.

جریانات جنگ جهانی دوم:

در دوران جنگ جهانی دوم در سال ۱۹۴۳ که احتمال میرفت متفقین به ایران حمله کنند هیتلر نامه ای به رضا شاه فرستاد که در آن از رضا شاه خواسته بود برخی از قسمتهای راه آهن ایران را با بمب تخریب کند (پل ورسک نیز جزو این قسمتها بود) تا متفقین نتوانند از راه آهن برای کمک به استالینگراد استفاده کنند. و همچنین در این نامه قول داده شده بود که پس از پایان جنگ به پاس زحمات رضا شاه این قسمتها توسط آلمانی ها بهتر از گذشته ساخته میشوند. رضا شاه با تاکید بر این موضوع که ایران عضو کنوانسیون ژنو بوده و در این جنگ نیز اعلام بی طرفی نموده است گفت هیچ کشوری حق ورود به خاک ایران را ندارد.

آرامگاه طراح اتریشی این پل – والتر اینگر – در نزدیکی این شاهکار تاریخیش قرار گرفته است.