در دوران قرون وسطی, پله های دایره ای (مدور) تنها در قصرها و قلعه ها استفاده میشد. اگر به پله های موجود در قلعه های تاریخی دقت کنید, خواهید دید تقریبا تمامی آنها در جهت ساعت گرد صعود میکردند. دلیل اینکه پله های دایره ای را اینگونه طراحی میکردند, مناسب بودن آن برای دفاع در مقابل حمله سربازان شمشیرزن بوده است (با توجه به این موضوع که اکثر مردم راست دست هستند).
حال با گذر از این دوران و رسیدن به اواخر قرن 18 ام میلادی, زمانی که فولاد و بتن مسلح برای ساخت و ساز به جهان معرفی شد, طراحی راه پله ها تغییرات بسیاری پیدا کرد. استفاده از قوسهای مختلف – چشم پله با دید وسیعتر- ارتفاع پله کم برای زیبایی و … جزو مواردی است که پس از معرفی مصالح نوین در ساخت و ساز بیشتر مورد توجه طراحان و سازنده ها قرار گرفت. طوری که این تغییرات تا همین امروز ادامه داشته و مطمئنا در آینده نیز ادامه خواهد داشت.
به گفته یکی از مسئولین شرکت EeStairs UK : ” ما دوست داریم به پله های بیش از یک وسیله انتقال بین طبقات نگاه کنیم. دوست داریم آنها را مجسمه های پر استفاده بدانیم که علاوه بر بهره وری مناسب, خودش شاهکار زیبایی باشد. “
در این مقاله 5 مورد از زیباترین راه پله های خانگی را به شما معرفی میکنیم:
1- راه پله های مارپیچ (اسپیرال) – فرانسه:
این راه پله در سال 2011 توسط شرکت EeStairs طراحی شد. این پله زیبا که به نوعی از خطای چشم انسان برای جلوه بیشتر استفاده کرده است برای یک خانه مدرن با منظره دریا در Le Havre فرانسه طراحی و اجرا شد. در این طرح با توجه به خواسته کارفرما که اعلام کرده بود به دنبال پله ای است که علاوه بر دلباز بودن, احساس بسته بودن و امنیت داشته باشد, از شکل مارپیچ استفاده شد و نرده های پله با اشکال هندسی راندوم علاوه بر ایجاد فضای باز, امنیت پله را از هر لحاظ تضمین میکند.
2- راه پله های کتابخانه ای – انگلیس:
استفاده بهینه از فضاهای موجود, ایده اصلی برای طراحی این راه پله ها بود. در یک آپارتمان کوچک که قسمتی از آن با راه پله ها به اتاق زیرشیروانی کوچکی ختم میشد, طراحان آن تصمیم گرفتند یک راه پله های مخفی ایجاد کنند. و با توجه به محدودیت فضا, به مالک طرح پله های کتابخانه ای را ارائه کردند که این طرح مورد قبول مالک قرار گرفت و اجرا شد. این طرح توسط استادیو معماری و طراحی Levitate ارائه و اجرا شده است.
3- راه پله های سرسره ای – انگلیس:
در برخی از راه پله ها, علاوه بر در نظر گرفتن کاربرد جابجایی بین دو نقطه, سعی میشود این مهم همراه با هیجان و سرگرمی باشد! مانند همین پله ای که در تصویر مشاهده میکنید.
راه پله های سرسره ای در یک خانه 5 اتاق خوابه ی دو طبقه که در زیر زمین ساخته شده است و سازگاری کامل با محیط زیست دارد, اجرا شده است.
این طرح توسط Alex Michaelis ارائه شده است.
4- راه پله های قرینه – لس آنجلس:
این راه پله ها در یک عمارت 56,500 فوت مربعی در لس آنجلس قرار دارد. طراح این پله, آنرا با توجه به پله های معروف در فیلم هالیوودی “بر باد رفته” طراحی کرده است. این پله ها همانند قابی, لوستر وسط را در خود احاطه کرده است. همچنین بر روی تک تک پله ها, طرحهایی با رنگ طلائی اجرا شده است که زیبایی آن را دوچندان کرده است. قیمت این خانه 150 میلیون دلار است.
5- راه پله های روبانی – پراگ – جمهوری چک:
این راه پله ها که به شکل یک روبان موجدار است, در اتاق نشیمن یک خانه در پراگ, جمهوری چک واقع شده است. این پله ها از ورقهای فولادی با ضخامت 10 میلیمتر ساخته شده است و یک پله درمیان به تیرچه های موجود در دیوار متصل شده اند تا پایداری پله حفظ شود. طبق گفته های طراح آن, معماران HSH , با وجود اینکه این پله شکننده به نظر میرسد اما مقاومت بسیار بالایی دارد. همچنین با وجود اینکه بیشترین بار را پله های بالایی تحمل میکند, اما تنش از طریق پله های پایینی منتقل میشود.
این پله ها را میتوان نتیجه ارتباط تنگاتنگ هنرهای مدرن و صنعت ساخت و ساز دانست.
در زیر توضیحات مختصری راجع به انواع پله – فرمهای پله – کاربری و قسمتهای مختلف پله آورده شده است:
تعریف پله :
پلکان یک راه ارتباطی است که دو سطح مختلف را به هم ارتباط می دهد و انسان با انرژی خود ان را طی می کند .در واقع پله تکیه گاهی برای پا هنگام بالا رفتن است.
انواع پله :
▪ فرم پله
▪ جنس پله
▪ کاربری
فرم پله :
▪ راه پله مستقیم
▪ راه پله با پله های مایل
▪ راه پله ۴/۱ چرخش در بالا
▪ راه پله ۴/۱ چرخش در پایین
▪ راه پله ۴/۱ چرخش در بالا و پایین
▪ راه پله ۴/۱ چرخش در بالا و پایین در جهت مخالف
▪ راه پله مستقیم با پاگرد
▪ راه پله مستقیم با ۴/۱ دور چرخش
▪ راه پله مستقیم با نیم دور چرخش
▪ راه پله پاسگی همراه با چرخش
▪ راه پله با ستون پله باز با پاگرد
▪ راه پله سلطنتی
▪ راه پله با سه پلکان مستقیم و یک پاگرد
▪ راه پله با چهار پلکان
▪ راه پله قوسی
▪ راه پله سبدی با پاگرد
▪ راه پله نیم دور چرخش
▪ راه پله بیضی
▪ راه پله حلزونی یا مارپیچی
▪ راه پله هندسی
از نظر جنس :
▪ پله های چوبی
▪ پله های فولادی
▪ پله های سنگی
▪ پله های بتنی
▪ پله های پلکسی
▪ پله های چوبی-فلزی
از نظر کاربری :
در این بخش پله ها از نظر کاربرد در موقعیت مکانی مورد بررسی قرار می گیرند.
این مبحث شامل دسته بندی هایی است که در زیر به آن اشاره می کنیم.
▪ پله های آموزشی
▪ پله های اداری
▪ پله های تجاری
▪ پله های فرار
▪ پله های مراکز تفریحی
▪ پله های بیمارستان
▪ پله های هتل
▪ پله های شهری
▪ پله های مسکونی
▪ پله های بیرونی
اجزای پله :
۱) کف پله :
به سطح فوقانی پله گفته می شود،یعنی محل گذاشتن کف پا برای بالا رفتن یا پایین آمدن از پله.
۲) ارتفاع پله :
فاصله عمودی کف های دو پله متوالی را ارتفاع پله می گویند.میزان تغییرات ارتفاع پله به مکان و موقعیت پله بستگی دارد.
۳) پیشانی پله :
به قطعه عمودی که میان دو کف پله متوالی قرار می گیرد گفته می شود
۴) گونه پله :
سطـح بغـل پلـه را می گوینـد.
۵) عرض پله :
به فاصله بین گونه های پله گفته می شود و به مکان و تعداد استفاده کنندگان از پلکان بستگی دارد.
۶) لب پلـه :
پیش آمدگی کف پله از پیشانی ،لب پله نامیده می شود. وجود آن موحب بزرگ تر شدن کف پلـه می شود.
۷) شیار کف پلـه :
در کف پله شیار هایی در امتداد عرض پله ایجاد می کنند. این شیار ها از لیز خوردن افراد جلوگیری می کنند.
۸) ردیف یا خیز پلکـان :
به مجموعه پله های متوالی بین دو اختلاف سطح ردیف پله گفته می شود. در هر ردیف پله حداقل سه پله متوالی وجود دارد.
۹) خط مسیر پلـه :
این خط محل شروع و ختم پله را مشخص می کند. خط مسیر پله در روی پلان و وسط عرض پله ها مشخص می شود .
۱۰) خط شـیب پلـه :
این خط ، لبه پله های یک ردیف پله را به یکدیگر وصل می کند.
۱۱) زاویه شـیب پلـه :
به زاویه بین شیب پله با افق ، زاویه شیب پله گفته می شود . زاویه شیب پله رابطه مستقیم با ارتفاع پله و رابطه معکوس با کف پله دارد.
۱۲) حجم پلـه :
به ضخامت سقف زیر یک ردیف پله گفته می شود.
۱۳) طول پلـه :
به طول افقی یک ردیف پله گفته می شود یعنی از لبه اولین پله تا انتها کف آخرین پله در یک شیب .
۱۴) پا گـرد :
ایستگاه ما بین پله ها که برای رفع خستگی ساخته می شود به پاگرد پله معروف است و حداقل برابر عرض یک کف پله است.
۱۵) نرده پلـه :
وسیله ای است که برای جلوگیری از سقوط اشخاص ، در طرفین ردیف پله ها نصب می شود.
۱۶) دست انداز پلـه :
این وسیله بر روی نرده و به موازات خط شیب پله نصب می شود .
۱۷) چشم پلـه :
به فاصله بین دو ردیف پله گفته می شود .(یعنی شکاف بین دو بازوی پلکان)
سیستم ساختاری :
در اینجا پله ها بر حسب جنسیت و پایه و اساس هایی که برای نصب ساختار آنها استفاده می شوند دسته بندی شده اند.
الف) موادی که برای ساختار پلکان استفاده می شوند.
ب) سیستم نصب و نگهداری پله ها
موادی که برای ساختار پلکان استفاده می شود :
۱) فولاد
۲) بتن
۳) سنگ
۴) چوب
۵) پلکسی
پله های فولادی :
ساختار فولادی متشکلند از شمشیری هایی که از صفحات فولادی فشرده ساخته شده اند. این پله ها سبکتر از انواع دیگر پله هستند و تنظیم مقاومت در برابر آتش برای این پله ها خیلی مهم است.
پله های بتنی :
شکل معمول پلکان بتن مسلح به صورت پلکان ½ گردش می باشد . در اکثر ساختمان های دو طبقه به عنواع پلکان دسترسی یا فرار استفاده می شود.
پله های سنگی :
امروزه به خاطر کمبود و قیمت بالای سنگ طبیعی این نوع پله ها از سنگ ریختگی یا بتن ساخته می شوند. پله ها را می توان با همان رویه طبیعی سنگی یا بتنی باقی گذاشت اما معمولا از نوعی پوشش استفاده می شود تا سطح ضد لغزشی به وجود آید.
پله های چوبی :
پله های چوبی عمر مفید کوتاهی دارند و در برابر آتش سوزی هم مقاومت کمی دارند اما با روشهای کامل سازی می توان تا حد مشخصی آنها را مقاوم کرد. رشته پلکانهای چوبی در واقع پلکان سنتی خانه های دو یا چند طبقه ای هستند که در آنها مسئله مقاومت در برابر آتش سوزی استفاده از پلکان بتنی را ضروری نمی سازد.